بدون تمرین نمی‌شود نویسنده شد؛ خیال‌تان را راحت کنم. تمام کتاب‌های دنیا را هم بخوانیم. تمام آموزش‌های نویسنده شدن را ببینیم، اگر خودمان دست به‌قلم نشویم و تمرین نوشتن نکنیم، نمی‌توانیم به یک نویسنده حرفه‌ای تبدیل شویم. نویسنده شدن را نمی‌شود آموزش داد. شاید تکنیک‌های نویسندگی را بشود در قالب آموزش‌هایی ارائه کرد، اما اینکه مدرسه و کلاسی وجود داشته باشد که بعد از گذراندن آن بتوانید به‌خودتان بگویید نویسنده … به‌نظر من نمی‌شود!
در کتابی خواندم، نویسندگی ترکیبی از استعداد و مهارت است. اگر استعداد نویسندگی داشته باشید ولی تمرین نکنید، مهارت به‌دست نخواهید آورد؛ و اگر تمرین بسیار انجام دهید و در نوشتن مهارت پیدا کنید اما استعداد نویسندگی نداشته باشد نوشتههایتان خلاقانه نخواهند بود.
با این حال ضرورتِ یادگیریِ نوشتن بر کسی پوشیده نیست، و یادگیری نوشتن جز از طریق تمرین بسیار حاصل نمی‌شود. در مقدمه و پیشگفتار کتاب هنر پرمایه نوشتن اثر ریچارد پل و لیندار الدر به ضرورت یادگیری نوشتن اشاره دارد و نوشتن را لازمه‌ی آموختن می‌داند. به‌دلیل ضرورتی که به‌آن اشاره شد چه استعداد نوشتن داشته باشید و چه نداشته باشید باید برای به‌دست آوردن مهارتِ نوشتن تمرین کنید.
معمولا بیشتر کسانی که می‌نویسند اگر بخواهند نوشتن را به دیگران بیاموزند و آنها را تشویق به این‌کار کنند، تمرین‌هایی را به آنها پیشنهاد می‌کنند. در این نوشته سعی کرده‌ام که تعدادی از این تمرین‌ها را برایتان ذکر کنم و از ایده‌های خلاقانه نویسندگی نمونه‌هایی را نام ببرم. پس خواندن ادامه مطلب برای شمایی که تولید محتوا انجام می‌دهید و به‌احتمال زیاد این روز‌ها در حال توسعه مهارت نوشتن خود هستید مفید خواهد بود.
1. آزاد نویسی از تمرینهای نویسندگی بسیار تاثیر گذار است
آزادنویسی جزو اولین تمرین‌ها برای نویسندگی است. در آزاد نویسی یک برگ کاغذ برمی‌دارید یا یک فایل ورد باز می‌کنید و شروع می‌کنید به نوشتن. در آزادنویسی هیچ محدودیتی ندارید. از هرچه دلتان بخواهد می‌توانید بنویسید. هر موضوعی می‌تواند موضوع نوشته شما باشد. هر تعداد کلمه که دلتان بخواهد می‌توانید بنویسید، اما بهتر است که یک حداقل مقدار برای خودتان مشخص کنید.
در آزاد نویسی برا تصحیح آنچه نوشته‌اید توقف نکنید، اجازه دهید جریان سیال ذهن در شما شکل بگیرد. انجام این کار در ساعات ابتدایی روز می‌تواند باعث شود ایده‌های جالبی به ذهنتان خطور کند که در بهتر شدن روزتان به شما کمک خواهد کرد.
2. نوشتن در 100 کلمه
می‌توانید موضوع خاصی را انتخاب کنید و 100 کلمه درباره آن بنویسید. موضوع چندان مهم نیست، اما اینکه بتوانید دقیقا در 100 کلمه آنچه در ذهن دارید را بیان کنید و نوشته قابل قبولی را ارائه دهید به شما کمک می‌کند که در استفاده از کلمات دقت بیشتری به‌خرج دهید. ساده‌تر بخواهم بگویم این کار تمرین کم گفتن و گزیده گفتن است.
3. تغییر نگاه در یک داستان
یکی دیگر از تمرینهای نویسندگی این است که داستانی را انتخاب کنید و آن را از نگاه شخص دیگری در داستان بازنویسی کنید. این تمرین ممکن است کمی سخت به‌نظر برسد اما به رشد خلاقیت و تخیل شما در نوشتن کمک بسیاری خواهد کرد. مثلا اگر شخصیت‌های موجود در داستان تقی و نقی و جعفر هستند، و داستان از نگاه تقی روایت می‌شود شما سعی کنید آن را از نگاه جعفر بنویسید.
4. تمرین ادامه دادن جملات
ادامه دادن جمله‌ها می‌تواند یکی از تمرینهای نویسندگی خلاقانه باشد. یک جمله انتخاب کنید و تا جایی که می‌توانید آن را گسترش دهید. این جمله‌ها را از هرجایی می‌شود پیدا کرد مثلا می‌توانید جمله اول از یک رمان یا داستان را قرض بگیرید و بعد شروع به نوشتن کنید. یا می‌توانید خودتان جمله‌هایی را انتخاب کنید و ادامه‌شان دهید. در ادامه چند نمونه از این جملات را برایتان خواهم نوشت.
- اگر 10 سال به‌عقب برمی‌گشتم…
- اگر یک روز دارای فرزندی بشوم…
- اگر من رئیس جمهور بودم…
- شاید زندگی فقط یک خواب باشد…
- ممکن است در آینده اینطور شود که…
بسیاری از این جملات را می‌توانید خودتان بسازید و خودتان هم ادامه دهید.
5. نامه نوشتن
نامه نوشتن یکی از تمرینهای خوب نویسندگی است. شما می‌توانید به هرکسی نامه بنویسید، به کسی که دوستش دارید، به خدا، به خود آینده یا خود گذشته‌تان، به کسی که به شما بدی کرده است. هرکسی می‌تواند مخاطب نامه‌های شما باشد.
- نامه‌ای به خودِ پنج سال دیگر‌تان بنویسید و امید‌ها و ترس‌ها و اهداف خود را در آن یادداشت کنید.
- به یکی از نویسندگان مورد علاقه‌تان بنویسید و با او در مورد کتابش که اخیرا مطالعه کرده‌اید صحبت کنید.
- نامه‌ای به‌نسخه جوان‌تر خود بنویسید. چیزهایی که از گذر عمر یادگرفته‌اید را به‌او بگویید.
- برای کودکی که هنوز زاده نشده است نامه‌ای بنویسید.
6. خودتان را جای اشیاء بگذارید
این تمرین نویسندگی هم به نظرم جالب است و ایده‌های خلاقانه‌ای برای نویسندگی به ما می‌دهد. شما می‌توانید مثلا خودتان را جای یک نیمکت در پارک، جای تخته سیاه در کلاس درس یا هرچیز دیگری قرار بدهید و از زبان آنها شروع به نوشتن کنید. این تمرین خلاقیت و تخیل شما را به‌خوبی تقویت خواهد کرد.
7. درباره یک نقاشی یا عکس بنویسید
یک عکس یا نقاشی را جلوی چشم خود بگذارید و چند دقیقه به آن خیره شوید و برداشت خود را از آن بنویسید. آنچه خودتان فکر می‌کنید را بنویسید نیاز نیست خودتان را درگیر این موضوع کنید که خالق اثر منظورش چه بوده است و چه مفهومی را می‌خواسته بیان کند.
8. خودتان را در موقعیت‌ها و شرایط متفاوت قرار دهید
ایده‌های خلاقانه برای نوشتن زیاد است، فقط کافی است کمی از تخیل‌مان کمک بگیریم. یکی از تمرینهای نویسندگی بسیار جذاب قرار دادن خود در یک محیط و شرایط دیگر است. این تمرین نویسندگی خلاق می‌تواند باعث شود نوشته‌های داستانی خود را بهتر جلو ببرید. برای مثال:
- فرض کنید در دنیایی هستید که اینترنت وجود ندارد یا حتی الکتریسیته هنوز کشف نشده است. از حال و هوای آن شرایط بگویید و تصور کنید دنیا چگونه بوده است. کار‌های روزانه‌تان چگونه انجام می‌شد؟ چه شغلی داشتید؟
- دنیایی را تصور کنید که در آن شما می‌توانستید زمان را متوقف کنید.
- دنیایی را تصور کنید که حیوانات بر علیه انسان‌ها قیام کرده‌اند.
- دنیایی را تصور کنید که در آن جاذبه وجود ندارد.
- دنیایی را تصور کنید که همه افراد یک قدرت فراطبیعی دارند.
9. مکان مورد علاقه‌تان را توصیف کنید
فرض کنید به‌مکان مورد علاقه‌تان رفته‌اید و می‌خواهید تجربه و احساس خود را از حضور در آن مکان به‌مخاطب خودتان انتقال دهید. آن مکان را چطور توصیف خواهید کرد؟ تمرین توصیف مکان اهمیت بسیار بالایی در افزایش مهارت نویسندگی، مخصوصا فضا‌سازی در نوشته‌های داستانی دارد.
10. در مورد یکی از چالش‌هایی که با آن مواجه شده‌اید بنویسید
نوشتن در مورد یکی از چالش‌هایی که در زندگی با آن روبهرو شده‌اید و نحوه برخوردتان با آن و روش‌هایی که برای مقابله با آن انتخاب کرده‌اید می‌تواند یک تمرین بسیار خوب نویسندگی باشد. این تمرین به‌غیر از بهبود مهارت نویسندگی باعث می‌شود تا مهارت حل مسائله و تفکر انتقادی نیز در شما توسعه پیدا کند.
11. نقد فیلم یا کتاب بنویسید
در مورد کتابی که اخیرا خوانده‌اید یا فیلمی که اخیرا دیده‌اید نقد بنویسید. نگویید من در نقد نوشتن مهارتی ندارم. قرار نیست نوشته‌های شما را کسی بخواند. این تمرین باعث می‌شود دقیق‌تر مطالعه کنید و فیلم ببینید و از طرفی متوجه خواهید شد که آیا از نوشتن نقد لذت می‌برید یا خیر؟ مطمئنا اگر این تمرین را انجام ندهید پاسخ‌تان تنها در حد یک فرضیه خواهد بود. بسیاری از مواقع ما به‌چیز‌هایی علاقه داریم که خودمان هم نمی‌دانیم به‌آنها علاقه داریم.
12. شخصیت کسی که می‌شناسید را توصیف کنید
شخصیت‌ها مهم‌ترین عناصر داستانی هستند به‌طوری که بدون شخصیت هیچ داستانی شکل نمی‌گیرد. بهترین تمرینی که برای ساختن شخصیت می‌توانید از آن کمک بگیرید مطالعه و توصیف کردن شخصیت‌های اطراف‌تان و افرادی است که می‌شناسید. موقعیت‌های مختلفی را در نظر بگیرید و شخصیت مورد‌نظرتان را در آن موقعیت‌ها قرار دهید و ببینید چطور با آن روبهرو می‌شوند. شخصیت مجموعه‌ای از عادت‌ها و رفتار‌های فرد است. بنابراین سعی کنید از عادت‌ها و رفتار‌های شخصیت‌های مد نظرتان برای توصیف او استفاده کنید. صرف این که بگوییم فلانی مهربان و خوش‌اخلاق و خوش‌برخورد است، تمرین شخصیت پردازی نیست.
13. سفرنامه بنویسید
نوشتن سفرنامه می‌تواند یکی از بهترین تمرینهای نویسندگی باشد. برای نوشتن سفرنامه حتما نیاز نیست به یک کشور دیگر یا یک استان دیگر سفر کنید. می‌توانید از شهری که در آن ساکن هستید شروع کنید. فرض کنید از یک کشور دیگر به عنوان توریست به این شهر (شهر خودتان) آمده‌اید. چه می‌بینید؟ با چه مردمانی روبهرو خواهید شد؟ می‌توانید برای نوشتن این سفرنامه یک روز در خیابان‌ها، کوچه‌ها و بازار‌های شهرتان پیاده‌روی کنید. احتملا با گوشه‌هایی از شهرتان آشنا خواهید شد که شاید قبلا به آن دقت نکرده بودید.
14. شعر بنویسید
شاید هیچ علاقه‌ای به شعر نوشتن نداشته باشید اما امتحانش ضرر ندارد. همان‌طور که در تمرین قبل گفتم از امتحان کردن نترسید. آخرش این است که نوشته‌تان را پاره کنید و در سطل زباله بریزید.
15. دیالوگ بنویسید
اگر دوست دارید در زمینه نوشتن رمان، داستان کوتاه یا فیلم‌نامه فعالیت کنید، تمرین دیالوگ‌نویسی یکی از مهم‌ترین تمرین‌هایی است که باید انجام دهید و در آن مهارت پیدا کنید. رمان‌ها و داستان‌ها و فیلم‌نامه‌ها معمولا شامل روابط بین شخصیت‌ها و برخورد‌های بین آنها است. برای به‌تصویر کشیدن مکالمات و احساسات بین این شخصیت‌ها دیالوگ‌نویسی یکی از بهترین شیوه‌های نگارش است. برای دیالوگ‌نویسی خلاق باشید، برای مثال:
- مکالمه دو انسان را بنویسید که یکی‌شان به مشکل خورده و دیگری می‌خواهد به‌او مشاوره دهد.
- فرض کنید کامپیوترتان به یک‌باره شروع به صحبت کردن بکند، مکالمه بین کامپیوترتان و خودتان را بنویسید.
- مکالمه بین خودتان و یک شخصیت که بسیار دوستش دارید را بنویسد.
- مکالمه دو نفر که دو دیدگاه کاملا متضاد باهم دارند را درباره یک موضوع خاص بنویسید.
برای دیالوگ‌نویسی سعی کنید خلاقانه به موضوعات مختلف نگاه کنید و همچنین سعی کنید شیوه بیان احساسات در مکالمات را نیز تمرین کنید. مکالمات نباید خشک و خالی از احساس باشند.
16. خاطرات روزانه‌تان را بنویسید
یکی از بهترین تمرین های نویسندگی نوشتن خاطرات روزانه‌تان است. اینکه روزتان چطور بود، چه اتفاقاتی افتاد و چه احساسی داشتید می‌تواند موضوعات خوبی برای نوشتن باشد. این تمرین اگر هر روزه انجام شود تاثیر شگفت انگیزی در مهارت نویسندگی شما خواهد گذاشت.
17. وبلاگ بنویسید
وبلاگ می‌تواند اولین جایی باشد که نوشتههایتان را در آن به اشتراک می‌گذارید. یک سرویس وبلاگ‌دهی رایگان را انتخاب کنید و برای خودتان یک وبلاگ بسازید. از میان نوشتههایتان برخی که به‌نظرتان برای منتشر کردن مناسب هستنند را انتخاب کنید و در وبلاگتان منتشر کنید.
سعی کنید در مورد موضوع خاصی در وبلاگتان بنویسید، به مخاطبان وبلاگتان قول مطالب مختلفی را بدهید و برای تهیه و نوشتن آن مطالب تلاش کنید. قول دادن باعث می‌شود نسبت به نوشتن متعهد شوید.
18. برای مخاطبان متفاوتی بنویسید
یکی دیگر از تمرینهای نویسندگی نوشتن برای مخاطبان متفاوت است. برای مثال اگر مخاطبان شما افراد نوجوان، کودکان، زنان، مردان و… باشند، باید سبک نوشتاری را انتخاب کنید که مخاطبان با آن احساس راحتی کنند. برای این کار نیاز دارید که به چند نکته توجه کنید:
- گروه مخاطبان هدف خود را دقیقا مشخص کنید.
- لحن مناسب مخاطبانی که برگزیده‌اید را انتخاب کنید.
- سطح دانش آنها را در نظر بگرید.
- تجربه‌هایی که ممکن است برای مخاطبان هدف‌تان پیش آمده باشد را در‌نظر بگرید و مثال‌ها و موضوعاتی که در مورد آنها می‌نویسید را بر این اساس انتخاب کنید.
- نگرانی‌ها و سوالاتی که ممکن است در ذهن مخاطبان‌تان وجود داشته باشد را در نظر بگیرید.
- توجهی ویژه در به‌کار بردن اصطلاحات تخصصی داشته باشید.
- تفاوت‌های فرهنگی مخاطبان هدف را در نظر بگیرید.
با‌توجه به‌این نکات متن‌هایی بنویسید و اگر افرادی از گروه مخاطبان هدف‌تان در دسترس هستند، متن را برای گرفتن بازخورد به آنها بدهید تا مطالعه کنند. این تمرین برای حرفه‌ای شدن در نوشتن یک تمرین بسیار کاربردی است. چه در بازاریابی محتوایی و چه در نوشتن رمان و داستان در نظر گرفتن مخاطبان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
19. نوشته‌های خود را ویرایش و بازنگری کنید
ویرایش کردن متن از واجبات نویسندگی است. هرچقدر هم این کار حوصله‌سربر و اعصاب‌خرد کن باشد باید آن را تمرین کنید. حوصله کنید و متن خود را چندین‌بار بخوانید. تمرین ویرایش و بازنگری می‌تواند تغییر چشم‌گیری در نتیجه‌ی نهایی به‌وجود بیاورد. بلند خواندن متن برای خودتان، خواندن برای دوستان و آشنایان، ویرایش کردن متن نوشته شده با نرم‌افزار ورد با یک فونت دیگر و… تکنیک‌هایی است که باعث می‌شود به ایرادات خود پی ببرید و متن خود را بهبود ببخشید.
…
برای جمع بندی
شما می‌توانید تمرینهای مختلفی را برای نوشتن انتخاب کنید، حتی می‌توانید تمرینهای مختص خودتان را بسازید، آنچه که در کسب مهارت نویسندگی لازم و ضروری است زیاد نوشتن است. بیشتر تمرینهای نویسندگی که توسط افراد مختلف ارائه می‌شوند تنها جهت جذاب کردن فعلِ نوشتن هستند و شما را ترغیب می‌کنند تا بیشتر بنویسید. هرچقدر بیشتر بنویسید و بیشتر تمرین کنید کم‌کم به کیفیت نوشتههایتان افزوده خواهد شد، کم‌کم به خودتان می‌گویید من که هر روز وقت می‌گذارم و می‌نویسم چرا یک چیز به درد بخور ننویسم که بتوانم در وبلاگم منتتشر کنم؟ چرا یک داستان کوتاه یا رمان ننویسم؟
کسب مهارت در نوشتن تنها و تنها به خودتان و تلاشتان بستگی دارد، هیچ مانعی وجود ندارد پس هیچ بهانه‌ای قابل قبول نیست. اگر در ضرورت یادگیری نوشتن شک دارید در مورد این موضوع بیشتر جستجو کنید، نوشتن یک کار تفننی و حاشیه‌ای نیست، نوشتن ضرورت است.
با نوشتن هر روزه می‌توانید این کار را به یک عادت روزانه تبدیل کنید که دیگر به حالت روحی شما بستگی نداشته باشد و در هر حالت روحی که قرار دارید نوشتن را از برنامه روزانه خود حذف نکنید.
شما از چه تمرین‌هایی برای بهبود مهارت نوشتن استفاده می‌کنید؟