چند روز پیش در وبلاگ ویرگولم متنی نوشتم با‌عنوان شکایت نامه علیه محتواهای آبکی و کمی درمورد محتواهای آبکی که در وب فارسی وجود دارد غر زدم. به‌خودم گفتم خب که چه؟ چه باید کرد؟ تو چه کمکی می‌توانی بکنی؟ دیدم تنها کاری که از من برمی‌آید همین وبلاگ نوشتن است. پس بهتر است همین کار را بکنم و یک سری محتوا بنویسم که چطور می‌شود بهتر نوشت. البته پرداختن من به این موضوع به این معنی نیست که من زیاد می‌دانم و حالا می‌خواهم به دیگران یاد بدهم، خیر، من هم یادگیرنده‌ای بیش نیستم در این مسیر، فقط به نظرم مفید خواهد بود اگر آنچه یاد می‌گیرم را با دیگران نیز به اشتراک بگذارم.
چگونه محتوای معتبر‌تری بنویسیم؟
اول از همه، روشن است که ما، به عنوان تولیدکنندگان محتوا، در موضوعات مختلف صاحب‌نظر نیستیم و در نوشتن نیازمند این هستیم که از منابع و مراجع معتبر کمک بگیریم و به آنها رجوع کنیم تا بتوانیم ادعا کنیم محتوای معتبری نوشته‌ایم. یعنی مسلماً برای نوشتن محتوا نیاز به تحقیق داریم. پس فرض را بر این می‌گذاریم که همه تولیدکنندگان محتوا می‌دانند که قبل از نوشتن باید تحقیق کنند. در ادامه به چند نکته اشاره خواهیم کرد که باعث می‌شود تحقیقات ما موثر‌تر و در نتیجه محتوای ما معتبرتر باشد.
موضوع و سوالاتی که می‌خواهیم به آنها بپردازیم را مشخص کنیم.
قبل از شروع تحقیق باید موضوعی که به‌دنبال آن هستیم را به‌خوبی مشخص کنیم. وجود یک سری ایده‌های کلی در ذهن به معنی مشخص بودن موضوع نیست. برای مثال این ایده به‌‌ذهن ما می‌رسد که در مورد بهتر نوشتن یک محتوای خوب بنویسیم. وقتی کمی تحقیق می‌کنیم، متوجه می‌شویم که موضوعات بسیار گوناگونی را می‌توانیم در نوشته‌مان پوشش دهیم. به‌عبارتی موضوع آنقدر گسترده است که اگر از قبل ندانیم که چه موضوعاتی را می‌خواهیم در نوشته‌ی خود مطرح کنیم یا به چه سوالاتی می‌خواهیم پاسخ دهیم سردرگم می‌شویم. این مسئله خودش پیامد‌هایی را به همراه دارد:
- ممکن است از نوشتن مطلب صرف نظر کنیم.
- ممکن است مطلب را بنویسیم اما نوشته ما آبکی باشد و از عمق کافی برخوردار نباشد.
- ممکن است مطلب را بنویسیم اما در آن به موضوعات نامربوط بپردازیم.
مشخص کردن موضوع و طرح سوالاتی که می‌خواهیم در مقاله خود به آنها پاسخ دهیم باعث می‌شود به‌راحتی کلمات کلیدی مرتبط را تشخیص دهیم و درنتیجه جستجوی خود را محدود کنیم و روی مرتبط‌ترین اطلاعات تمرکز کنیم. فیلتر کردن اطلاعات و انتخاب بهترین منابع می‌تواند کمک زیادی به معتبرتر شدن مقاله ما بکند.
از منابع گوناگون استفاده کنیم
اگر می‌خواهیم مقاله یا پست وبلاگ‌مان از اعتبار کافی برخوردار باشد باید از منابع مختلف و گوناگونی استفاده کنیم. این‌کار باعث می‌شود تا دید جامع‌تری نسبت به موضوع پیدا کنیم. هر منبع می‌تواند نظرات متفاوتی ارائه دهد و از زاویه دید دیگری به موضوع نگاه کند. برای مثال در مورد یک موضوع مشخص ممکن است مقالات آکادمیک تحقیق و تحلیل‌های عمیقی را ارائه دهند اما با مراجعه به وبلاگ‌ها و پادکست‌ها دیدگاه معمولی و شخصی‌تری نسبت به آن موضوع به‌دست بیاوریم و با ترکیب و استفاده این دو دسته از منابع ارزش بیشتری به مخاطبا‌ن‌مان منتقل کنیم.
استفاده از منابع مختلف همچنین به‌ما کمک می‌کند تا از سوگیری یا دید تونلی جلوگیری کنیم. اگر فقط به یک منبع تکیه کنیم، ممکن است اطلاعات مهم یا دیدگاه‌های جایگزین بهتری را که می‌تواند به ما در ارائه محتوای دقیق‌تر و معتبر‌تری کمک کند از دست بدهیم.
اعتبار منابع خود را بررسی کنید
بررسی اعتبار منابع بسیار موضوع مهمی است. ما معمولا از اینترنت برای تحقیقات خود استفاده می‌کنیم و اینترنت پر است از اخبار جعلی و اطلاعات ناقص و نادرست. برای بررسی منابع بهتر است به نکات زیر دقت شود:
- به‌دنبال منابعی بگردیم که توسط مختصصان حوزه‌ای که در آن تحقیق می‌کنیم پیشنهاد یا تایید شده باشد.
- در مورد اعتبار نویسنده و ناشر مقاله یا کتاب تحقیق کنیم.
- به تاریخ انتشار دقت کنیم. مطمئنا قبل از انیشتین مقالاتی در مورد نظریه نسبیت چاپ نشده بود.
- بهتر است بررسی کنیم که آیا نوشته‌ها یا منابع معتبر دیگر از اطلاعات منابع مورد نظر ما به عنوان مرجع استفاده کرده‌اند یا خیر؟
یادداشت‌برداری کنیم
یادداشت‌برداری در تحقیقات اهمیت بسیار بالایی دارد، زیرا به ما کمک می‌کند تا اطلاعات مهم را از منابع مختلف جمع‌آوری کرده و پی‌گیری‌شان کنیم. برای اینکه جزئیات مهم را در مورد یک موضوع خاص از دست ندهیم یادداشت‌برداری بهترین روشی است که در اختیار داریم. وقتی درحال تحقیق هستیم، به‌راحتی می‌توانیم تحت‌تأثیر حجم اطلاعات موجود قرار بگیریم و یادداشت‌ها می‌توانند به‌ما در سازماندهی افکار و ایده‌های‌مان کمک کنند.
هنگام یادداشت‌برداری سعی کنیم نکات کلیدی، نقل قول‌ها و مراجع را حتما یادداشت کنیم. می‌توانیم از یک برنامه یادداشت‌بردای دیجیتالی مانند وان‌نوت یا اورنوت یا حتی یک دفترچه کاغذی برای یادداشت‌های خود استفاده کنیم. در یادداشت‌برداری حتما باید نام، صفحه یا لینک منابعی که از آنها استفاده کرده‌ایم را نیز ثبت کنیم چون بعدا به‌راحتی می‌توانیم در صورت نیاز به آنها مراجعه کنیم.
اطلاعات خود را سازماندهی کنیم
سازماندهی اطلاعات و تحقیقات به ما کمک می‌کند مقاله منسجم‌تر و منطقی‌تری داشته باشیم. بهتر است موضوعات اصلی و فرعی و اینکه چقدر می‌خواهیم به هرکدام بپردازیم را مشخص کنیم. جدا کردن موضوعات اصلی و فرعی باعث می‌شود تا نکات و اید‌های کلیدی نوشته مشخص‌تر باشد و محتوای ما راحت‌تر با مخاطب ارتباط برقرار کند. یکی دیگر از فواید سازماندهی مطالب این است که از تکرار جلوگیری می‌کند. به‌شخصه بارها با محتواهایی روبه‌رو شده‌ام که نویسنده یک موضوع را دو یا سه بار در یک نوشته مطرح کرده بود. بنابراین در نوشتن محتوا حتما سعی کنیم ابتدا عناوین مربوط به هر موضوع را بنویسیم تا ساختار کلی نوشته شکل بگیرد؛ سپس می‌توانیم توضیحات مربوط به هر عنوان را در ادامه اضافه کنیم.
نظرات و دیدگاه خودمان را اضافه کنیم
اضافه کردن دیدگاه خودمان به‌عنوان نویسنده محتوا روی آن تاثیر مثبت دارد. وقتی ایده و نگرش خود را با اطلاعاتی که در اختیار داریم ترکیب می‌کنیم و به مخاطب ارائه می‌دهیم باعث می‌شود که نوشته ما از نوشته‌ی سایر افراد متمایز شود. مخصوصا امروزه که هوش‌مصنوعی به‌راحتی می‌تواند محتوا تولید کند حضور پررنگ یک انسان در مقاله می‌تواند یک وجه‌تمایز و امتیاز مثبت باشد. برای استفاده از صدای خود، باید اطلاعاتی را که جمع‌آوری کرده‌ایم تجزیه و تحلیل کنیم و نظرات و نتیجه‌گیری‌های خود را بنویسیم. همچنین می‌توانیم از مثال‌ها و حکایت‌ها استفاده کنیم تا ایده و نظرات خود را بهتر نشان دهیم.
پیشنهاد این است که در این قسمت از محتوا بسیار ساده و بی‌ریا، آنچه که از تحقیقات‌مان فهمیده‌ایم را به متن اضافه کنیم. استفاده از اصطلاحات تخصصی (که بعضاً معنی آنها را نیز به خوبی درک نکرده‌ایم) در زمینه‌ای که در آن تخصصی نداریم چندان مورد پسند مخاطب نیست.
سخن آخر
در این محتوا به نکاتی اشاره کردم که با رعایت آنها می‌توانیم محتوای معتبرتر و عمیق‌تری بنویسیم. بسیاری از افرادی که در اینترنت به دنبال محتوای خوب می‌گردند، می‌دانند که حجم بسیار بالایی از محتوای موجود در وب (مخصوصا وب فارسی) محتواهای آبکی و سطحی هستند. بنابراین محتوای عمیق می‌تواند وجه تمایز ما با دیگران باشد. عمیق شدن در هر موضوعی نیازمند صرف زمان و حوصله است، اما در نهایت مخاطب متوجه تمایز محتوای ما با محتواهای آبکی و به‌دردنخور خواهد شد.
