معرفی کتاب مدل های ذهنی برتر؛ مفاهیم تفکر کل‌نگر نوشته‌ی شین پریش

کتاب مدل های ذهنی برتر؛ مفاهیم تفکر کل نگر را چند وقت پیش بود که در وبلاگ آقای حسین قربانی دیدم. پیش از این در مورد مدل ذهنی چیز‌هایی شنیده بودم، بخصوص از زبان آقای محمدرضا شعبانعلی  که  از این عبارت زیاد استفاده می‌کند. طی جستجو‌هایی که درباره این موضوع در اینترنت داشتم به مطالب گوناگونی برخوردم از جمله وبلاگ آقای امین کاکاوند که چند محتوای خوب در مورد مدل‌های ذهنی نوشته بود.

با دیدن اسم کتاب و مطالعه‌ی مطلب مربوط به آن در وبلاگ آقای قربانی این جرقه در من زده شد که این کتاب باید کتاب خوبی باشد و سوالات مرا در مورد مدل‌های ذهنی پاسخ بدهد یا حداقل با خواندن آن به‌درستی خواهم فهمید که این مدل ذهنی، مدل ذهنی که می‌گویند دقیقا چیست؟

با مطالعه‌ی کتاب، توضیحاتی در مورد مدل ذهنی گیرم آمد ولی بعدش متوجه شدم که دانستن این که دقیقا مدل ذهنی چیست، کدام تعریفش درست است و مواردی از این قبیل چندان به دردم نمی‌خورد، مگر اینکه بخواهم در مورد آن محتوایی بنویسم و بخواهم در آن محتوا تعریف ارائه دهم و یک سری مقدمات را بگویم.  متوجه شدم که مدل ذهنی چیزی است که همه آدم‌ها از آن استفاده می‌کنند ولی به احتمال زیاد ناآگاهانه. اگر تعدادی از مدل‌های ذهنی را مطالعه کنید احتمالا در حین خواندن با خودتان می‌گویید: « چه جالب منم بعضی‌ از مواقع اینطور فکر می‌کنم و تصمیم می‌گیرم.»

مدل ذهنی ابزاری قدرتمند برای تصمیم‌گیری است. تصمیم‌های ما اهمیت زیادی دارند و بسته به موقعیتی که در آن هستیم ممکن است روی انسان‌های زیادی تاثیر بگذارد. تصمیم‌های مدیر‌عامل یک شرکت ۱۰۰ نفره روی همه‌ی کارکنان آن تاثیر خواهد گذاشت. تصمیمات پدر یک خانواده ۵ نفره روی همه‌ی آنها تاثیر خواهد گذاشت  و دامنه‌ی تاثیرگذاری این تصمیمات ممکن است از مقداری که ذکر شد بیشتر هم بشود.

مشکل بسیاری از ما این است که نمی‌دانیم چگونه باید تصیمیم‌گیری کنیم اما می‌دانیم که باید بهترین تصمیمات را بگیریم. اما چگونه؟ چه ملاکی وجود دارد؟ از چه اصولی می‌توانیم استفاده کنیم تا تصمیمات ما بهترین باشد؟ شاید تنها راهی که پیش روی ما است مطالعه درباره‌ی تصمیم‌‌ها و بررسی رفتار افرادی است که در اکثر مواقع تصمیم‌های درستی می‌گیرند باشد. در پس تصمیم‌های این افراد خِرَدی نهفته است که با دست‌یابی به آن شاید ما نیز بتوانیم تصمیم‌های بهتری بگیریم.

افرادی که در اکثر موارد تصمیم‌های درستی می‌گیرند از شبکه‌ی درهم‌تنیده‌ای از مدل‌های ذهنی استفاده می‌کنند. این شبکه شامل گزیده‌ای از دانش در حوزه‌های مختلف است که می‌توان آنها را ساده‌سازی کرد و از آنها برای درک بهتر جهان استفاده کرد. ما در تصمیم‌گیری‌های خود با پارمتر‌های مختلفی رو‌به‌رو خواهیم شد. اگر از یک شبکه‌ی دانشی برخوردار نباشیم احتمال اینکه پارامتر‌های غلطی را انتخاب کنیم زیاد است. به عبارتی اگر چکش دستمان بگیریم و به دنیا نگاه کنیم فقط به دنبال میخ می‌گردیم که با چکش‌مان روی آن بکوبیم، اما اگر آچار و پیچ‌گوشتی و آچار فرانسه‌ هم کنار دست‌مان باشد حتما گزینه‌های بهتری را انتخاب خواهیم کرد.

برای اینکه سخن به درازا نکشد در ادامه تنها به مواردی در مورد این کتاب اشاره خواهم کرد

مدل‌های ذهنی معرفی شده در کتاب

در این کتاب به ۹ مدل ذهنی پرداخته شده است:

1. نقشه سرزمین، خود سرزمین نیست،
2. دایره شایستگی،
3. تفکر بر پایه اصول اولیه،
4. آزمایش فکری،
5. تفکر مرتبه دوم،
6. تفکر احتمال‌گرا،
7. وارونه‌سازی،
8. تیغ اوکام،
9. تیغ هانون.

با مطالعه‌ی هر بخش از این کتاب با هرکدام از این مدل‌های ذهنی بیشتر آشنا خواهید شد. مثال‌‌های کافی برای فهمیدن مطالب در کتاب گنجانده شده که به نظرم می‌توانست بیشتر هم باشد.

من این کتاب را از فیدیبو تهیه کردم و مطالعه کردم. ترجمه‌اش از رسول فیروزی بود که به نظرم قابل قبول بود و اذیت نمی‌کرد. این کتاب ظاهرا جلد‌های دیگری هم دارد که فقط جلد اول آن فعلا به زبان فارسی ترجمه شده. این جلد مفاهیم تفکر کل نگر را بررسی می‌کند. مدل‌های ذهنی برتری که بسیاری از اندیشمندان و افراد موفق از آنها استفاده کرد‌‌ه‌اند و می‌کنند.

نظر شخصی

به نظرم کتاب خوب و مفیدی است، اگر قصد مطالعه آن را دارید حتما در حالتی فعالانه آن را مطالعه کنید و یادداشت‌برداری از مطالب آن را فراموش نکنید. چون از آن کتاب‌هایی است که اگر بدون یادداشت‌برداری تمامش کنید در انتها به خودتان می‌گویید ای کاش برخی از نکاتش را یادداشت می‌کردم. احتمالا آن را به لیست کتاب‌هایی که می‌خواهید یک بار دیگر دقیق‌تر بخوانید اضافه کنید. اگر از  من می‌شنوید همان دور اول با دقت بخوانید و یادداشت‌برداری کنید.